شناخت انواع خاک در هنگام گودبرداری

شناخت نوع و رفتار خاک محل گودبرداری

شناخت نوع و رفتار خاک محل پروژه در دوره خاک و گودبرداری به جلوگیری از آسیب و فروریختگی ساختمان ها کمک بسزایی می کند.از این رو قبل از انجام هر اقدامی جهت گودبرداری ابتدا مطالعات ژئوتکنیکی را انجام می دهیم تا نوع خاک منطقه مشخص گردد.

عمومأ زمین ها به دو دسته مرغوب و نامرغوب تقسیم میشوند که برای ساختن ساختمان، در انتخاب نوع آن باید دقت شود،

زمین های مرغوب یا زمین های سنگی

این زمین ها عموما در نواحی کوهستانی با در ارتفاعات اراضی شهری که به کوهستان منتهی می شود، وجود دارد و مقاومت متوسط زمین های سنگی را بیشتر از ۴۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع  میدانند؛ البته زمین های سنگی و صخره ای با مقاومت کمتر نیز وجود دارد.

زمین های دج:

این زمین از نوع زمین های بسیار مرغوب برای ساختمان سازی است. مواد متشکله این زمین ها از ماسه می باشد که به مقدار کافی با خاک رس چرب پوشش داده شده، هم خاک رس و هم ریز دانه های ماسه توأما سبب پر کردن فضای خالی درشت دانه های شنی شده و در اثر عوامل زمین و گذشت زمان، به تراکم کامل رسیده و زمین های بسیار سخت و متراکمی را به وجود آورده است.

مقاومت فشاری این گونه زمین ها از ۵ تا ۳۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع بوده، رنگ این زمین ها اکثرا سرخ جگری و در مواردی نزدیک به قهوه ای است. پی کنی روی این زمین ها با زحمت انجام شده و معمولا از کلنگ، قلم، چکش، پتک سنگین و در مواردی از دستگاه کمپرسور استفاده می شود.

زمین های سفت مخلوط :

این زمین ها از دانه بندی درشت دانه شن، ریزدانه ماسه، سیلت و همچنین خاک رس چرب تشکیل شده اند. معمولا خاک رس و سیلت «لای» توأما اطراف ریزدانه و اطراف درشت دانه شن (که در اندازه های متفاوت می باشد) را پوشش کامل داده و در اثر گذشت زمان، متراکم شده و زمینی سفت و حدود سختی را به وجود می آورد.

مقاومت این زمینها حدود ۳ تا ۵ کیلوگرم . بر سانتی متر مربع است که برای ساختمان سازی هم از نظر مقاومت و هم از نظر گودبرداری بسیار جالب می باشد. این زمین ها در مواردی نیز زمین های دجی گفته می شود، اما گودبرداری روی این زمینها خیلی راحت تر از زمین های دج سخت می باشد، گودبرداری در روش دستی توسط کلنگ و بیل و یا با وسایل مکانیکی مثل بیل مکانیکی صورت می گیرد.

زمین های مخلوط متوسط :

این زمینها از مخلوط شن و ماسه و مقداری خاک رس تشکیل شده است. مقدار خاک رس این گونه زمینها کمتر از نوع زمین های سفت مخلوط است و به همین دلیل نمی تواند پوشش کافی در اطراف ریزدانه و درشت دانه ها باشد که در نتیجه تراکم این زمین زیاد نیست؛ بنابراین مقاومت فشاری این زمین حدود ۱٫۵ تا ۲٫۵ کیلوگرم بر سانتی متر مربع است.

زمین های نامرغوب یا زمینهای شنی:

مواد متشکله این زمینها اکثرا از دانه های درشت شن است. در صورتی که این زمینها مسطح باشند، ساختمان سازی با ارتفاع محدود بر روی آنها قابل اجرا بوده و اگر در شیب باشند، ساختمان سازی روی آنها خطر رانش را در پیش دارد.

زمین های ماسه ای :

این زمین ها انباشته از ماسه و بدون خاک رس می باشند، به همین دلیل ساختمان سازی روی قسمت های مسطح این زمینها به ارتفاع کاملا محدود و به شرط پی سازی عمیق و گسترده قابل اجرا می باشد. اما در زمین های شیب داری که خطر نفوذ آب در آن وجود دارد، امکان حرکت پذیری زمین و در نتیجه واژگونی ساختمان وجود خواهد داشت. به همین دلیل، این دسته از زمین ها برای ساختمان سازی مرغوب نمی باشند.

زمین های رسی :

اجزای سازنده ی این زمین ها، از خاک رس است. اگر این زمین ها کاملا خشک و مسطح باشد، ساختمان سازی را روی آن می توان تا ارتفاع مشخصی انجام داد.اگر زمین رسی، مرطوب باشد حتی در صورت مسطح بودن نیز ساختمان سازی روی آن جایز نیست، زیرا این زمین در اثر نفوذ رطوبت و آب، متورم شده و اصطلاحا «باد» می کنند. زمین های رسی مرطوب که در شیب باشند، رانش ساختمان را به دنبال دارند.

زمین های خاک دستی :

این زمین ها از پر کردن «گودال» به دست می آید. حجم خاک های دستی از خاکروبه، زباله، خاکهای آوار، مصالح زاید بنایی و غیره است. گر چه سطح این زمینها به مرور زمان در اثر کوبیده شدن ناشی از رفت و آمدها و موارد دیگر سخت می شود، اما پس از برداشتن ارتفاع ناچیزی از سطح به خاک دستی خواهیم رسید.

وقتی ازسن خاک برای ساخت وساز میشود استفاده کردا که کل حجم خاک دستی برداشته شده و یا با روشهای اصولی که از پی  سازی میدانیم با هزینه و صرف وقت، از آن بهره مند شد که در مواردی مقرون به صرفه نخواهد بود.

زمین های با خاک نباتی :

این زمین ها عموما زیر پوشش محصولات کشاورزی بوده و نرم و سست است؛ بیشتر دارای رنگ نزدیک به کبود و تیره بوده و به علت «کوددهی» به این زمین، این زمینها تا ارتفاعی از حالت زمین طبیعی خارج شده و تا عمقی از زمین دارای این خصوصیت می باشد. ساختمان سازی روی این زمینها جایز نیست، مگر ساختمانهای بسیار سبک چوبی ییلاقی آن هم با پی سازی اصولی.

زمین های باتلاقی :

این زمینها عموما آبدار بوده و انواع گیاهان باتلاقی در آنها پرورش می یابند. نوع خشک آنها حالت اسفنجی دارد که در واقع باربری نداشته و در ساختمان سازی بی استفاده است مگر  با روش های خاص و پی سازی های سبک و صندوقه ای. ضمنا زمین های لجنی نیز وجود دارد که آبدار آن بدبو و سست، و خشک آن بسیار فرسوده و پوک می باشد، که هیچکدام برای ساختمان سازی مناسب نیست.